Vaders
Vaders zijn streng en moeders aardig. En heel soms is het andersom, denkt Karl-Ove in Zoon van Karl Ove Knausgård. ‘Maar niemand was zo streng als papa, dat stond vast.’ De kindertijd van de Noorse schrijver was ‘gevuld met ontdekkingstochten, meisjes, voetbal, muziek en een bijzonder dominante vader’, aldus de flaptekst.
Een archetype is het, die dominante vader, net zoals de afwezige vader, de tirannieke vader, de hippievader, de drankzuchtige vader, de verstrooide vader, de getraumatiseerde vader, de incestvader. Mijn boekenkast zit er vol mee; ik kwam ze weer tegen, in soorten en maten, bij het uitpakken van de dozen na de verhuizing.
Ze zijn gevreesd en geliefd, en soms allebei – een dankbaar object voor hun schrijvende zoons en dochters. (De andere soort, die van de auteurs die verslag doen van hun eigen vaderschap, laat ik even buiten beschouwing.) Wat zegt het dat de vaders me helderder voor de geest staan dan de moeders? Vormen ze beter schrijfmateriaal? Natuurlijk niet. Maar het helpt: een personage dat zich deels onttrekt aan de blik van het opgroeiende kind, omdat hij in het traditionele gezinsleven (terugkerend decor) kostwinner is en vaak buitenshuis vertoeft. Een karakter met een geheim leven, kortom, die gek genoeg ook nog eens de scepter zwaait. Daar valt meer aan te verhapstukken dan aan een standvastige moeder.
De ijdele, nietsnuttige vader van Murat Isik (Wees onzichtbaar) kwam voorbij: onberekenbaar in de overtreffende trap. Ik stond stil bij die van Franz Kafka (een afrekening in briefvorm) en wat langer bij die van Manon Uphoff (een categorie op zichzelf). De loyaliteit van kinderen is eindeloos voer voor fictie. En automatisch moest ik denken aan Logan Roy, pater familias uit de fenomenale HBO-serie Succession: een narcistische mediatycoon die zijn kinderen zonder scrupules tegen elkaar uitspeelt. Onmogelijke man, schitterend personage.
Maar eigenlijk dondert het niet: een vader die maar moeilijk zijn draai kan vinden in het nieuwe thuisland of een moeder die haar stinkende best doet voor het gezin. Er is een schrijver voor nodig om ze tot leven te wekken. Een goed geheugen helpt, evenals een scherpe pen – en een flinke duim.
Nicoline Baartman
Lees de vorige blog: Hoe overkom je writer’s block?
Ga terug naar het overzicht van alle blogs