Verboden woorden - Emile Hollman
Ik heb altijd meteen alle aandacht als ik in mijn lessen de Lijst met Verboden Woorden ter sprake breng. Natuurlijk, er bestaan geen verboden woorden laat staan dat die zijn opgenomen in een officiële canon. In de prachtige bibliotheek van het klooster in Wittem kun je nog steeds zien waar ooit ‘de hel’ begon: achter een gesloten hekje op de bovenste verdieping stonden boeken die op de pauselijke Index stonden: ze waren verboden voor rooms-katholieke lezers. Op straffe van hel, verdoemenis en excommunicatie.
Zo ver reikt mijn gezag natuurlijk niet en bovendien staan bedoelde woorden allemaal keurig op hun plek in de Dikke Van Dale en gebruiken we ze in de dagelijkse omgang volop en onbekommerd.
Aanvankelijk zijn de cursisten erg hoopvol want als je nou maar kunt opzoeken welke woorden je beter niet kunt gebruiken dan is mooi schrijven vast een fluitje van een cent. Als ik de lijst met ze heb doorgenomen, hangt er vaak een zweem van lichte verbijstering in het lokaal – want iedereen heeft wel een tekst bij de hand waar die woorden in voorkomen. Ik daag mijn cursisten altijd uit de meest betekenisvolle woorden uit hun vocabulaire te tillen. Dat betekent vooral: wees niet gemakzuchtig. Filter je woorden, hou ze tegen het licht, vervang ze door betere. Verplicht jezelf tot vakwerk.
Het gaat wat ver om de lijst helemaal door te nemen maar denk aan woorden die ouderwets zijn, te modieus zijn, te sleets of te formeel. Woorden uit het handboek van de manager of uitgesproken clichés als Een goed glas wijn of Een drukte van belang. Ik krijg daar jeuk van. Kom bij mij niet aan met een woord als leuk. Want wat ik leuk vind, vinden cursisten niet leuk en andersom. Leuk is een containerwoord voor allerlei smaken. Ik daag elke schrijver uit om precies te formuleren wat je wil zeggen als je het woord leuk opschrijft. Spring in het woord, haal de kleuren en de emoties op.
Ik begin al helemaal over mijn vel te krabben als ik het woord passie tegenkom in een serieuze tekst. Ik noem maar wat: mijn vader heeft een passie voor vliegtuigen. Dat woord verraadt dus niet dat vader veel te veel geld uitgeeft aan modellen, met kornuiten avond aan avond staat te spotten bij de luchthaven en dat moeder heeft gedreigd het huwelijk op te blazen als hij ze liever ziet vliegen. Prik met een kroontjespen in het woord en beschrijf wat er allemaal uitloopt; zie het verschil tussen vertellen en vertonen.
Laatst nam een van de cursisten aan het einde van de specialisatie columns & blogs het woord. Hij droeg een column voor die vrijwel geheel was opgebouwd met verboden woorden. We hebben er erg om gelachen. En natuurlijk is hij cum laude geslaagd.
Meer weten over Emile? Klik hier
Ga terug naar het overzicht van alle blogs